طراحی پایدار یا طراحی سبز از جدید ترین نگرش ها در زمینه طراحی و ساخت محصولات به شمار می رود.
طراحی پایدار به نوعی بازگو کننده نحوه نگرش و برخورد طراح با منابع و ایجاد یک رابطه پایدار بین منابع و اثرات ناشی از مصرف آن بر اقتصاد، محیط زیست و جامعه است.
در نگرش پایدار، طراحی به گونهای انجام میشود که این سه مورد در یک چرخه ارتباطی صحیح قرارگرفته و بتوان در آینده نیز از نتایج مصرف منابع موجود بهرهمند شد.
اولین بار در سال ۱۹۸۶ کمیته جهانی گسترش محیط زیست این تعریف را ارائه داد و توسعه پایدار را توسعه ای تعریف کرد که نیازهای نسل فعلی را بدون ایجاد اشکال در توانایی نسلهای آینده در برآوردن احتیاجات خود تأمین می کند.
هدف از این نوع طراحی، کاهش آسیبهای محیطی و اجتماعی، به حداقل رساندن مصرف منابع انرژی و هماهنگی هرچه بیشتر با طبیعت دانست. بعبارتی، فلسفه طراحی پایدار، پشتیبان و مشوق نگرشها و تصمیمهایی است که درهرمرحله از طراحی، ساخت و مصرف، تاثیرات مثبت و منفی بر محیط زیست، جامعه و سلامت استفادهکنندگان را در نظرگرفته باشد.
این نوع طراحی از اصولی خاص تبعیت میکند که رعایت آنها ضروری است: مدیریت منابع انرژی، طراحی با قابلیت بازگشت به چرخه زندگی، طراحی برای انسان.
مدیریت منابع انرژی
این مدیریت از دو زاویه قابل بررسی است.
۱- مدیریت منابع تجدیدناپذیر: با توجه به روند رو به رشد منابع غیرقابل تجدید مانند سوختهای فسیلی و مواجهه جدی با بحران انرژی درسالهای اخیر، استفاده بهینه از این نوع منابع حیاتی به نظر میرسد.
زیرا این نوع منابع با توجه به ذخایر موجود، در سالهای آتی به پایان میرسند و میبایست برای دسترسی به منابع جایگزین فعالیتی جدی دنبال شود.
۲- مدیریت منابع تجدیدپذیر: بهترین نوع منابع انرژی که در طراحی پایدار برآن تمرکز میشود، منابعی هستند که توانایی قرارگرفتن در چرخه طبیعی و قابلیت بازگشت را داشته باشند. در این نوع مدیریت منابع، همواره طراح تلاش میکند نوعی تعادل بین اثرتولید شده و محیط اطراف برقرار کند تا این دو در یک چرخه بازگشتی بتوانند با یکدیگر مرتبط شوند.
طراحی با قابلیت بازگشت به چرخه زندگی
دراین طرح تاکید براتخاذ روشی است که به بازیافت و بازتولید منابع به کاررفته منجرشود. درواقع، در این مرحله طراح ذهن خود را باید متوجه روندی کند که منابع مورد استفاده در طرح بتوانند پس ازمرحله زوال و دورریزی به چرخه اصلی طبیعت بازگردند.به این معنا که منابع ما از یک شکل مفید به شکلی دیگر درمیآیند اما بازهم پس از این تبدیل دارای کارآیی و استفاده هستند.
طراحی برای انسان
این اصل، سومین و شاید مهمترین اصل طراحی پایدار محسوب میشود. در دو اصل پیشین، کارآیی بیشتر و محافظت از منابع طبیعی مورد توجه قرار گرفت. درحالی که در این اصل، برحفظ کیفیت زندگی تمامی اجزای سازنده اکوسیستم تاکید میشود.
درپایان، میتوان گفت طراحی پایدار، نوعی نگرش به طراحی با در نظر گرفتن تمامی ابعاد و اثرات مخرب و سازنده یک محصول بر جامعه، محیط زیست سلامتی و معیشت انسانها و نسلهای آینده است.